Пакт гражданский дӓ политический прававлӓжӹ гишӓн Международный (МПГПП), нӓлмӹ Нью-Йорк ассамблейӹн генеральный декабрь 1966 и нация пынзалтышым ты организацийын ик ушымы a луаткудыт 2200 (XXI)Ирӹк дӓ тӹдӹм чӱктӹш ӹшке правашты, цик, тенгеок кыды эдемӹн кугижӓншӹм перегӹшӹвлӓ, кыце техень прававлӓ ӹлен, пыткывлӓ цӓрнӓ, дӓ раб ӧкымлӧ пӓшӓм ӹштӓш прававлӓ ирӹк дӓ кок др. Пакт протокол схема: 1, 2 декабрь 1966 и - луаткудыт-е, казняш шӱден, луцкы иӓш сирмӓшвлӓштӹжӹ декабрь гӹц 1989. Оон пурыдыма договор паштек государствыш пыраш виш ii кымлы вӹц, кӱ коклы мартын 1976 ин. Принцип, кугижӓншӹн судшы сӹнзӓ доно кычылталтын-ушненӹт. Тидӹн паштек, эдемӹн прававлӓжӹн деклараци голосуяш всеобщий, сорӹмӹ эдемвлӓн прававлӓ хартия Ассамблей генеральный, обязательный улы ви доно ӹлӓш.
Комиссия тӹ эдем прававлӓ доно организуйымы, тӹдӹ сирен.
Кӱ вара кок и контекстӹштӹ переговор пӹтӹм Проект"ӱштӹ вырсы", кок текст ешартыш, Пакт международный гишӓн экономический, социальный дӓ культурный прававлӓ (МПЭСКП) дӓ МПГПП. Ӹштӓш Нью-Йорк луатӹндекшӹ декабрь 1966 и, франци ратифицируйымы ак ли, мӓ донна коклы вӹц законвлӓм 1980 ин июнь паштек, вим пырышы нӹл февральын 1981 и. Экспертӹн луаткӓндӓкшӹ гӹц тӹдӹ ытлен, нынылан государство кӱм вӓшлиӓм докладым ӹштен тыменьмӓш и-халык воляшты отношени рекомендуйымы формулируяш пакт дӓ, dobservations цымыр","и. Эрма положеништӹ гӹнь, нӹл мпгпп статьяшты тидӹ лӱдӹн, кердеш, лым отчет йӓмдӹленӹт. Протокол деч, шуды эл ратифицируйымы утларак ылын, пасна лицӓ ирӹкӹм пумы, в кыл в (жалобым) пакт кычаш вир доно шӹргӹжӹ государствын пасна, кыдывлӓ ти протоколвлӓм ратифицируйымы. « Государство, кым этнический ылын, религи ӓль йӹлмӹ, лицӓ, техень меньшинство, вес членвлӓн ӹшке культурыжым ӹшке правашты доно иквӓреш лин ак керд отказывает группыш, религи ӓль ӹшкӹмжӹм пачаш йӹлмӹвлӓ доно кычылтеш. » Первый план деч протокол механизмвлӓ доно пыдыртымы гишӓн пӓшӓ жалобым Пакт Государство, подписӓйӹмӹ договор. Пакт тӹдӹ ӹшке признӓйы ылын, луаткудыт генеральный Ассамблей декабрь 1966, кӱ коклы 1976 и мартын тенге вишкӓт пыра. 2003 и январьын лу, 104 подписӓйӹмӹ эл гӹц ылын Вес протоколвлӓм деч казняш шӱден. 1989 ин декабрьын тӹдӹ виш ылыт дӓ тидӹ луатик шотлымы луцкы 1991 ин июльын ассамблей пыра. 2003 и январьын лу, 53 подписӓйӹмӹ государствын ылын Согласны кӓнгӓш эл кок организаци доно докладем июльын 2011 протоколвлӓм ратифицируйымы ушымы 73 эдем прававлӓ деч и нация.